Emancypacja w górach - w opowieściach od historii do współczesności, od liny do literatury:
W cyklu wystąpią:
10.00-10.20
- POSTĘPOWE CZY KONSERWATYWNE? Czy góry to przestrzeń sprzyjająca emancypacji? - Ewa Grzęda, Anna Pigoń w tandemie, Agnieszka Małocha Krupa (20 min.)
Pomimo powszechnego, rozpowszechnionego przez ludzi gór i autorów literatury górskiej przekonania o tym, że „góry to przestrzeń wolności”, są one ciągle przedmiotem różnego typu zawłaszczeń. Historycznie zarówno eksploracja, jak też sportowa aktywność w górach, były zdominowane przez mężczyzn, droga kobiet na szczyty z przyczyn nie tyle biologicznych, ile społeczno-kulturowych była o wiele trudniejsza. Równocześnie jako przestrzeń trudna w zagospodarowaniu, wymagająca od jej eksploratorów, sportowców i innych użytkowników zastosowania nowoczesnych technik i technologii umożliwiających dotarcie do miejsc nietkniętych ludzką stopą, góry – zwłaszcza wysokie - prowokowały wyobraźnię i aktywność przybyszy z zewnątrz. Pierwszych zdobywców najwyższych szczytów w Alpach, Himalajach, Karakorum czy Andach często charakteryzowała postawa kolonizatorów. Konsekwencje tego odczuwamy do dzisiaj. Często naturalni mieszkańcy gór dopiero dzisiaj zdobywają się na odwagę podjęcia rywalizacji sportowej na obszarach zamieszkiwanych przez nich od zawsze (casus Szerpów). Jak się wydaje, góry to nie tylko przestrzeń wolności, ale także przestrzeń sporu, przestrzeń, w której pewne typy konflikty (np. damsko-męski, przybysze z zewnątrz i autochtoni) ulegają wyostrzeniu. W chwili nasilenia się współczesnych procesów i ruchów emancypacyjnych pytamy: czy w górach zachodzą one szybciej, czy wolniej? Czy w przypadku odczuwania nierówności płciowej, społecznej, samodzielna eksploracja gór, wspinaczka, aktywność speleologiczna może wzmocnić poczucie komfortu, niezależności i własnej wartości? Jakie znaczenie ma w tym przypadku niezależność finansowa? Czy rywalizacja w górach (także rywalizacja płci) ma pozytywny, czy negatywny wpływa na procesy emancypacyjne? Na ile środowisko ludzi gór jest otwarte na równouprawnienie w przestrzeni i języku – jakie znaczenie ma tu tworzenie feminatiwów? Czy płeć i pochodzenie determinują sposób bycia w górach? Jak głębokie i autentyczne są procesy emancypacji w górach, w środowisku ludzi gór?
Pytania te i inne kierujemy do autorek i autorów książek górskich, himalaistek i himalaistów, podróżniczek i podróżników, badaczy zajmujących się problematyką górską.
Z naszej strony głos w dyskusji zabiorą: Ewa Grzęda i Anna Pigoń w tandemie (Jak problematyka emancypacji w górach rysuje się z perspektywy historycznej i na w jaki sposób rzutuje to na współczesność) oraz Agnieszka Małocha-Krupa (o górskich feminatiwach)
10.20-10.40
- SEKSIZM W ŚCIANIE? ALPINIZM KOBIECY OKIEM BOGUMIŁA SŁAMY - Bogumił Słama (20 min.)
Od czasu mojego zaistnienia w środowisku górskim, nigdy chyba nie byłem świadkiem zachowań seksistowskich. Jasne, że raz i drugi widziałem chamskie zachowanie ludzi ze środowiska w stosunku do kobiet, ale ci ludzie byli też chamowaci w stosunku do mężczyzn. Trudno tu więc mówić o postawie całego środowiska. Żarty były co prawda często ostre, ale dotyczyło to wszystkich. Taki to był czas i środowisko.
Chciałbym opowiedzieć o tym, jak ja to widziałem.
10.40-11.00
Agata Komosa-Styczeń, autorka "Taterniczek" w rozmowie z Renatą Wcisło
11:00-11.20
- NA NARTACH KU EMANCYPACJI - Dariusz Jaroń (20 min.)
Opowieść o kobietach, które wyprzedziły swoją epokę, a klasą sportową, odwagą i determinacją w niczym nie ustępowały mężczyznom. Młode, silne, przebojowe. Nie bały się marzyć nawet wtedy, kiedy obyczaj, kultura i bliscy widzieli dla nich rolę pomocnic w przydomowym obejściu, młodych matek lub ładnych dodatków u boku błyszczących w towarzystwie i na stokach mężów.
Ale będzie to ni tylko historia wielkiego wyczynu, walki o swoje prawa (sto lat później wciąż do tego wracamy…), ale też - determinacji i patriotyzmu, czasu ostatecznej próby, wymuszonego wybuchem wojny.
